رکود بازار داخلی پتروشیمی در سایه نااطمینانیها/ ضرورت فعالسازی مجدد استراتژیهای کلان شرکت بازرگانی پتروشیمی
به گزارش نبض بازار، در ماههای اخیر، موضوع کاهش صادرات محصولات پتروشیمی بهطور مستمر مطرح شده است. آمار گمرک بهصراحت از کاهش 10 درصدی میزان صادرات خبر داده و همزمان، احمد مهدوی ابهری، دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی، نیز با تاکید بر همین مسئله، بر این نکته مانور داده است که زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی کشور همچنان تکمیل نشده است.
به همین دلیل، بازار صنایع پاییندستی که قرار بود با توسعه این زنجیره، شاهد افزایش تولید کالاهای متنوع و رشد سهم محصولات نهایی و صادرات باشد، همچنان بر بالادست و میاندست متمرکز است.
حال باید گفت موضوع بر سر این است که به طور کلی نهادی مشخص برای سیاستگذاری کلان در حوزه صادرات پتروشیمی وجود ندارد؛ نهادی که بتواند بر تنوعبخشی محصولات پتروشیمی تایید کند و بازارهای صادراتی را مدیریت و هدایت کند و به بیان دیگر، خلا نهادی و سیاستگذاری در این بخش، بیش از آن که یک ضعف اجرایی محسوب شود، بیانگر یک مشکل ساختاری است.
در سالهای گذشته، شرکت بازرگانی پتروشیمی تا حدی این وظیفه را برعهده داشت و نقش محوری در هماهنگی و ساماندهی صادرات ایفا میکرد، اما پس از گذشت سالها، دیگر نتوانست به ماموریت خود را ادامه دهد.
شرکت بازرگانی پتروشیمی؛ یکی از عوامل کاهش هزینه شرکتهای پتروشیمی
حمیدرضا صالحی، نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در گفتوگو با نبض بازار عنوان کرد: شرکت بازرگانی پتروشیمی یا همان PCC با این ماموریت در دولت ایجاد شد که بتواند بازاریابی و فروش محصولات پتروشیمی را به نحوی انجام دهد که وضعیت صادرات بهبود یابد. اگر همان مسیر پیش گرفته میشد، خیلی از مسائل امروز پیش نمیآمد.
به گفته او، یکی از مسائل اساسی در این زمینه، بازار متمرکز چین است و تنوع بازارهای صادراتی که در آن زمان وجود داشت، بهتر بود. در کل تنوع بازارهای صادراتی در استراتژی بازاریابی بسیار حائز اهمیت است. همچنین، نیاز به محصولات با پیچیدگی خاص و بهتر، از آن رو اهمیت دارد که میتوان آن را به بازارهای سختتری صادر کرد. بازارهایی که گرچه نقدینگی کمتری در آنها وجود دارد، اما ماندگاری و پایداری بیشتری برای حضور بلندمدت ایران فراهم میکردند.
وی افزود: اینها همان استراتژیهای کلانی بود که شرکت بازرگانی پتروشیمی که برای تمامی پتروشیمیها مشترک بود، انجام میداد و میتوانست هزینه را برای بسیاری از شرکتها کاهش دهد. چراکه هزینه مذکور میان همه پتروشیمیها تقسیم میشد و هزینه بازرگانی و صادرات پایین میآمد.
صالحی خاطرنشان کرد: اما سیاستگذار در این راستا نتوانست به موفقیت قابل توجهی دست پیدا کند. آیا توانستند شرکت بازرگانی پتروشیمی را با توجه به واگذاری انجامشده دوباره فعال کنند؟ ظاهرا پاسخ مذکور، قانعکننده نبوده است.
وی خاطرنشان کرد: باید پرسید آیا قوانین و سیاستگذاریهای مشخصی برای رفع مسائل مربوط به بازاریابی، طراحی و اجرا شده و جایگزینی برای PCC ارائه شده است؟ اکنون موانع بزرگی، حتی در موضوع خوراک پتروشیمیها نیز وجود دارد. به عنوان مثال بارها مشاهده شد که زمانی که سطح جهانی قیمت خوراک کاهش مییافت، وزارت نفت همچنان بر قیمتهای قبلی و ثابت تاکید میکرد و بدون توجه به شرایط بازار جهانی، همان نرخهای دستوری را اعمال میکرد. این امر باعث شد ایران نتواند گامهای بزرگتری در توسعه صنعت بردارد و سهم بیشتری در بازار جهانی به دست آورد.
دلایل اصلی کاهش تولید و صادرات پتروشیمیها
صالحی توضیح داد: اکنون بازار صادراتی ایران به طور عمده بر چین متمرکز شده است، اما چین خود در حال کاهش واردات محصولات پتروشیمی است. در چنین شرایطی با توجه به نبود استراتژی کلان، نگرانی درباره آینده صادرات پتروشیمی ایران بیشتر میشود. بخش بزرگی از افول و کاهش رشد و صادرات پتروشیمیها مربوط به همان موارد ذکرشده است.
به گفته او، بخشی دیگر از کاهش تولید و صادرات پتروشیمیها مربوط به مسئله کمبود انرژی است. بحران کمبود انرژی به طور کلی بر صنایع و همینطور تولید محصولات پتروشیمی تاثیر قابل توجهی گذاشته است.
وی بیان کرد: بخش دیگر مربوط به رکود بازار است. در صنایع بالادستی صادراتی، باید با بازارهای دنیا در ارتباط باشیم که خود به دلیل کمبود انرژی، تولیدات ایران پایین آمده است و ایران نمیتواند محصولات خود را در بازارهای خاص عرضه کند، اما بخشی از کمبود تولید محصولات داخلی به استقبالنکردن بازار داخلی باز میگردد.
نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق در نهایت گفت: رکودی که در بازارهای داخلی در سایه عواملی مانند «نه جنگ، نه صلح» و دیگر نااطمینانیها و نگرانیها ایجاد شده، باعث کاهش مصرف شده است. با کاهش مصرف، رکود میتواند خود را نشان دهد. از این رو، به دنبال رکود، درخواست تولید محصولات پتروشیمی پایین میآید و در همین زمینه تولید پتروشیمیها کاهش پیدا کند.